ΕΡΩΣ ΑΝΙΚΑΤΕ ΤΕΧΝΑΝ!
Ο έρωτας είναι αναμφισβήτητα ο κατακτητής των τεχνών. Λίγα τραγούδια δεν μιλούν για αυτόν, λίγες ταινίες δεν τον πραγματεύονται και πολλά πετυχημένα λογοτεχνικά βιβλία, μάλλον τα περισσότερα, βασίζουν την επιτυχία τους κυρίως σε αυτόν.
Στην σημερινή τέχνη συνήθως ο έρωτας παρουσιάζεται ως ό,τι πιο όμορφο, αγνό και ηθικό υπάρχει. Τα ερωτευμένα νεαρά ζευγάρια είναι οι καλοί που μάχονται τους κακούς και τις ανάποδες καταστάσεις, που έχουν βαλθεί να τους χωρίσουν. Ο ανεκπλήρωτος έρωτας μας πονάει, πολλές φορές, πιο πολύ και από τον θάνατο. Και βέβαια οι πάμπολλες αισθηματικές και μη ιστορίες τελειώνουν συνήθως με το σμίξιμο του ζευγαριού, ή και με τον γάμο, για να είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι έζησαν αυτοί καλά, ώστε να ζήσουμε και εμείς καλύτερα.
Τι είναι, όμως πραγματικά ο έρωτας, ο οποίος, αφού, κατά τον Σοφοκλή, κατακτά τα πάντα, τελικά κατέκτησε και την τέχνη; Επιστημονικά, από βιολογικής και ψυχολογικής άποψης, ο έρωτας είναι το αποτέλεσμα ενός ενστίκτου, που έχει, αρχικά τουλάχιστον, σαρκικά κίνητρα και που μας ωθεί να προσηλωθούμε στην κατάκτηση ή στην συντήρηση της κτήσης ενός άλλου ατόμου.
Εξελικτικά, ο έρωτας δίνει μεγάλο πλεονέκτημα στα βρέφη, που, χάρη σε αυτόν, έχουν δύο γονείς. Στα προϊστορικά, αλλά και στα ιστορικά χρόνια, παιδιά που δεν είχαν ερωτευμένους γονείς, άρα δεν είχαν πατέρα να τα φροντίζει, μαζί με τη μητέρα τους, δεν επιβίωναν εύκολα και, γι’ αυτό, δεν άφηναν απογόνους. Έτσι το ερωτικό ένστικτο, που έδινε αυτό το μεγάλο εξελικτικό πλεονέκτημα, μεγάλωνε και μεγάλωνε, μέχρι που έφτασε να γίνει το πιο μεγάλο ανθρώπινο πάθος.
Υπό αυτή την έννοια, ο έρωτας είναι ο πιο πετυχημένος ιός, το μακροβιότερο παράσιτο, το πιο κακόβουλο λογισμικό στην ιστορία της ανθρωπότητας, που κυριολεκτικά ελέγχει τον ξενιστή του, σαν να ήταν ζόμπι ή ρομπότ. Ο ερωτοχτυπημένος είναι ένας ψυχικά ασθενής, με μία ασθένεια που δεν έχει γιατρειά, παρά μόνο τον χρόνο. Ως θεατές, θα έπρεπε μάλλον να επιθυμούμε την θεραπεία του ερωτευμένου από αυτή την ανελέητη αρρώστια και όχι την εκπλήρωση του πόθου του.
Το θύμα του έρωτα, παρά το καλό που κάνει, αν γίνει γονέας, στην πραγματικότητα γίνεται χειρότερος και όχι καλύτερος άνθρωπος. Και αυτό γιατί ο ερωτευμένος σκέφτεται εγωιστικά, αφού βλέπει το άτομο που έχει ερωτευτεί καθαρά ως αντικείμενο προς κατάκτηση, ή, αν το έχει κατακτήσει, ως κτήση. Δεν τον νοιάζει τόσο τι είναι καλό για το αντικείμενο του πόθου του, όσο να το έχει δικό του.
Εδώ πρέπει να κάνουμε μία σαφή διάκριση μεταξύ έρωτα και αγάπης. Η συζυγική αγάπη, η οποία έρχεται, συνήθως, όταν φεύγει ο ιδιοτελής έρωτας είναι πολύ πιο αγνή. Ο σύζυγος που αγαπάει θέλει μόνο το καλό του συντρόφου του, ανεξάρτητα από το αν θα τον έχει κοντά του ή όχι. Το ίδιο ισχύει και για την γονική αγάπη. Αγαπάμε τα παιδιά μας περισσότερο από τη ζωή μας, αλλά τα διώχνουμε στην άλλη άκρη της γης, αν αυτό είναι το συμφέρον τους. Ο ερωτευμένος, που δεν αγαπάει πραγματικά, δεν σκέφτεται έτσι.
Γιατί, λοιπόν, έχουμε ανάγει αυτή την αρρώστια, που μας κάνει εγωιστές και εμμονικούς, σε ύψιστη ανθρώπινη κατάσταση, σε αρετή, άξια να υμνείται νυχθημερόν από μυθιστοριογράφους, ποιητές, ηθοποιούς και άλλους καλλιτέχνες; Γιατί κάτι που ξεκινάει από την σαρκική έλξη και όπου – τουλάχιστον στις ταινίες – κατά κανόνα εμπλέκονται ζευγάρια που, εμφανισιακά, κυμαίνονται από top models έως ημίθεοι, να υμνείται και να δοξολογείται σε τόσα πολλά έργα;
Σερσέ λα φαμ, είναι, μάλλον, η απάντηση. Το γυναικείο κοινό είναι αυτό που θέλει περισσότερο ρομάντζο και αίσθημα. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι τα γούστα του μέσου άνδρα είναι καλύτερα. Ένα μέτριο ποιοτικά αισθηματικό μυθιστόρημα προσφέρει ψυχικά περισσότερα από μία περιπέτεια σφαγών και καταστροφής ή από έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Φυσικά, ανάμεσα στις σφαγές και στα φιλιά υπάρχουν χιλιάδες κοινωνικά, ιστορικά, πολιτισμικά και φιλοσοφικά θέματα, που θα μπορούσαν να εμφανίζονται συχνότερα στα βιβλία, στις οθόνες και στα τραγούδια.
Στο τέλος θα πρέπει να υποταχτούμε όλοι στην παντοδυναμία του έρωτα, είτε τον βλέπουμε ρομαντικά είτε κυνικά. Ας αφήσουμε, όμως, περισσότερο χώρο και για τις άλλες ανθρώπινες ανάγκες. Μπορεί ο έρως να είναι ανίκητος και στη μάχη και στην τέχνη, αλλά κάπου μέτρον άριστον!